Piwulang

Hamiradadi Gesang Ingkang Utama

                Murwakala menika cariyos ringgit ingkang nyariosaken lairipun Bhatara Kala, putranipun Bathara Guru kaliyan Dewi Uma, rikalanipun nganglang jagat ngambah gegana kanthi nitih lembu Andhini ing wanci sonten nyarengi badhe angslupipun srengenge.

            Sedangunipun ameng-ameng ing ngantariksa menika, Bathara Guru tuwuh raos birahi lan kepengin ulah asmara kaliyan ingkang garwa. Namung Bathari Uma boten nglanggati, jalaran rumaos lingsem sanget dene badhe saresmi wonten sanginggiling kewan, wonten papan ingkang tinarbuka (angkasa).

            Pramila Bathari Uma boten kersa anampi lan amadhahi “kamanipun” Bathara Guru ingkang sampun kelajeng medal wusananipun “kama” dhawah wonten samodra, lan dados lare arupi reseksa ingkang sekti lan ngajrih-ajrihi sanget, namanipun Bathara Kala, ingkang badhe mangsa “bocah sukerta”; pramila Murwakala ugi kawastanan Kamasalah.

            Ing budaya jawi, murwakala menika cariyos wayang ingkang kaginakaken kangge “ruwatan” supados bocah sukerta menika tetep slamet lan wilujeng boten dipunmangsa Bathara Kala. Wondene cacah utawi gunggungipun bocah sukerta menika kathah sanget. Menawi ing Serat Centhini Jilid II menika cacahipun wonten 14.

            Dipunwastani sukerta, saking tembung suker, tegesipun reged, lepat, dosa. Wondene para paraga ing cariyos murwakala menika ingkang baken wonten tiga, inggih menika : dhalang kadhabuwana (membanipun Bathara Wisnu), Bathara Kala, lan bocah sukerta.

Piwulang

            Tetiganipun paraga menika ingkang sekti piyambak Dhalang Kandhabuwana, ingkang saged ngasoraken Bathara Kala, saha ngruwat lan nylametaken bocah sukerta.

            Wonten saweneh piwulang ingkang sumimpen wonten ing cariyos murwakala. Pendhidhikan Seksual, tegesipun priyantun menawi badhe nindakaken saresmi, salutut nitisaken wiji sejati, utawi turun kedah ngatos-atos, empan papan (wekdal, papan, kawontenan).

            Menika supados saged dados lare, putra, generasi mudha ingkang utama, luhur bebudenipun, tansah damel tentrem ayemipun bebrayan, nusa bangsa, lan bawana. Sampun ngantos aniru Bathara Guru ingkang sembrana anibakaken kamanipun (kamasalah).

            Kadadosan menika ingkang njalari putranipun awatak wengis, angkara murka, tansah damel tintrim, lan kacilakanipun tiyang sanes (Bathara Kala). Tiyang gesang sampun ngantos namung ngumbar napsu birahi lan remen dhawahaken kamanipun wiji sejati dhumateng sinten kemawon lan wonten pundi kemawon.

            Bathara Kala menika ugi nggambaraken wekdal utawi umur, bilih sedaya tiyang gesang menika badhe kemangsa dening umur (seda). Bathara Kala ingkang wewujudipun raseksa (butak) menika ugi nggambaraken watak utawi napsu ingkang awon lan limrahipun tansah nggoda sarta katindakaken para manungsa.

            Tundhonipun, gesangipun nandhang kasurang-surang sangsara, lan cilaka. Wondene ing agami islam, Bathara Kala menika nggambaraken “iblis” ingkang tansah nggoda iman utawi kapitadosanipun manungsa supados gesangipun kesasar tebih saking pangeran ingkang mahakuwaos.

            Dhalang Kandhabuwana (Bathara Wisnu = wis manunggal) menika lambangipun priyantun ingkang sampun celak lan manunggal kalihan pangeran utawi kekasih, utusaning pangeran, utawi gusti allah swt. Piyambak pramila saged ngasoraken utawi ngawonaken Bathara Kala (iblis) lan ngruwat bocah sukerta.

            Tegesipun ingkang saged ngruwat yaiku ngluwari, ngicali saha ngresiki sedaya dedosan, kalepatan, bebudenipun pangeran dhumateng para titah supados gesangipun tansah sae, wilujeng utawi slamet; menika namung pangeran ingkang mahakuwaos piyambak.

            Pramila tiyang gesang kedah tansah dhedhepe, nyelak, manembah sujud, lan pasrah dhumateng pangeran ingkang murba gesang, supados gesangipun tansah wilujeng, raharja, tebih saking sedaya bebaya, lan tansah pikantuk pangayomanipun pangeran.

            Murwakala menika dipuntliti kanthi premati pranyata sarana hamiradadi kodrating gusti ingkang awon lan kebak bilahi, supados gesangipun manungsa tansah manggih slamet, sae lan utami. Murwakala ugi mujudaken budi dayanipun manungsa kangge nggayuh gesang ingkang utami lan migunani dhumateng sesami, saha bagya mulya wiwit wonten ngalam donya dumuginipun alam delahan.

            Saranipun menawi tumindak tansah ngatos-atos, eling lan waspada, empan papan supados tebih saking sukerta / bebendu / kacilakan (bocah sukerta) saged mranata wedal lan nebihi sedaya tumindak awon (Bathara Kala) saha tancah nyelak lan nindakaken dhawuhipun pangeran (Bhatara Wisnu).

Sumber :Solopos (Jagad Jawa), 7 mei 2015 (LKS Muatan Lokal Bahasa Jawa  SMA kelas X Semester Gasal)